Depresja wiąże się ze stanem zapalnym mózgu. Chociaż nie ma jednoznacznych dowodów w badaniach na to, czy to depresja powoduje stan zapalny mózgu, czy odwrotnie, te dwie sytuacje są ściśle powiązane. Ponieważ stan zapalny mózgu niszczy neurony, może prowadzić do wielu powikłań. Zmniejsza też ilość neuroprzekaźników (serotoniny). Śmierć neuronów i zmniejszanie ilości neuroprzekaźników zmniejsza neuroplastyczność mózgu, czyli jego zdolność do odbudowywania się. Innymi słowy stan zapalny przyczynia się do starzenia się mózgu. Ponieważ tworzenie nowych neuronów i neuroprzekaźników jest trudniejsze, wywołuje problemy poznawcze u osób chorych.
Kiedy cierpisz na depresję, twój mózg jest fizycznie zmieniony, ponieważ dochodzi wtedy do utraty objętości istoty szarej mózgu oraz kurczenia się niektórych innych jego obszarów (szczególnie dotyczy to hipokampa, wzgórza, kory czołowej i przedczołowej). Dzieje się tak głównie z powodu zaburzonego przez stresory działania osi podwzgórze – przysadka – nadnercza, a w konsekwencji nadprodukcji hormonu stresu (kortyzolu), który hamuje wzrost komórek mózgowych. Im bardziej poważna depresja, im dłużej trwa (nieleczona!), tym poważniejsza utrata istoty szarej. Jakie ma to znaczenie? Otóż istota szara buduje m.in. korę mózgową, czyli zewnętrzną (najmłodszą ewolucyjnie, a więc najbardziej „ludzką”) część mózgu odpowiedzialną za pamięć, inteligencję, logiczne myślenie, koncentrację uwagi, używanie mowy, czytanie, pisanie i tym podobne funkcje poznawcze. Nieleczona depresja potrafi doprowadzić do obkurczenia się struktury mózgu zwanej hipokampem nawet o 19% (!) w porównaniu do mózgu osoby zdrowej. Dramatycznie zmniejsza to zdolność do dostrzegania sytuacyjnych „odcieni szarości”, powoduje myślenie w kategoriach „wszystko albo nic” oraz negatywistyczne generalizowanie („NIC nie ma sensu”).
Podczas gdy jedne obszary mózgu kurczą się z powodu wysokiego poziomu kortyzolu, znajdująca się w części skroniowej obu półkuli mózgowych struktura zwana ciałem migdałowatym, staje się nadaktywna i powiększa się. Główną funkcją ciała migdałowatego jest przetwarzanie emocji. Nadmierna aktywność ciała migdałowatego oraz jego anatomiczne rozrośnięcie wywołuje takie problemy jak zaburzenia snu, obniżony nastrój czy znaczny niepokój. Kiedy doświadczasz zmęczenia, przygnębienia, silnego lęku, w Twoim organizmie uruchamia się negatywne sprzężenie zwrotne, ponieważ stany te sugerują, że organizm jest w trybie zagrożenia. Im więcej poczucia zagrożenia, tym większy wyrzut hormonów stresu (kortyzolu). Im więcej kortyzolu, tym mocniej w mózgu odcinane jest działanie kory mózgowej (a z nią pamięć i logiczne myślenie) i hipokampa (a z nim organizacja i integracja zapamiętanego materiału). To dlatego chorując na depresję masz kłopot z wysłowieniem się, zapominasz nazw i nazwisk, nie pamiętasz zdarzeń sprzed kilku dni, masz kłopot z koncentracją, nie potrafisz się skupić na czytanym tekście (nie potrafisz się wciągnąć w pasjonującą lekturę). Nie tylko wtedy gorzej pamiętasz, co się dzieje i słabiej przetwarzasz fakty, ale też bardziej zniekształcasz poznawczo rzeczywistość, widząc wszystko „na ciemno”, na czym między innymi polega tzw. depresyjne myślenie. Ponieważ towarzyszy temu wzmożone działanie ciała migdałowatego, czujesz lęk. Mnóstwo lęku. A lęk udepresyjnia. Błędne koło toczy się dalej.
Depresja wywołuje też zmianę wzorców oddychania, co może prowadzić do niedotlenienia mózgu. Być może dzieje się tak z powodu odczuwanego niepokoju, który wyraża się z posturze osoby chorej, zapadnięciu ramion, a także spłyconym oddechu. Nawet niewielkie niedotlenienie mózgu może powodować słabszą ocenę sytuacji, spadek zdolności motorycznych i pogorszenie pamięci. Jeśli ten stan utrzymuje się przez długi czas, zmniejszone zużycie tlenu może prowadzić do stanu zapalnego i uszkodzenia komórek mózgowych.
Podsumowując. Przeciążenie układu nerwowego czynnikami stresowymi powoduje depresyjne zaburzenie funkcjonowania mózgu m.in. wskutek nadmiaru kortyzolu. Nieprawidłowo funkcjonujący mózg wtórnie przyczynia się do produkcji jeszcze większej ilości kortyzolu. Tu się kończy nierównowaga chemiczna, a zaczyna twardy wpływ fizyczny. Kortyzol w dużych ilościach niszczy mózg, a także przyczynia się do rozwoju licznych chorób innych organów.
UWAGA! To mit, że jeśli ktoś mówi o planach samobójczych, to ich nie dokona. Większość dokonanych samobójstw było zapowiedzianych.
UWAGA! Jeśli poważnie obawiasz się o zdrowie i życie bliskiej ci osoby chorującej na depresję, możesz zawsze zadzwonić pod 112.
UWAGA! Jeśli umówienie wizyty u psychiatry jest w Twojej okolicy utrudnione lub odległe w czasie, pójdź najpierw do lekarza rodzinnego (on też może Ci pomóc).
UWAGA! Jeśli bliska Ci osoba ma myśli samobójcze, to zadbaj o to, by nie miała w domu leków wypisane przez psychiatrę w ilości większej niż na 1 miesiąc stosowania.
UWAGA! Depresja jest chorobą i trzeba ją leczyć, nie przeczekiwać.
UWAGA! Leczeniem depresji zajmują się specjaliści zdrowia psychicznego: psychoterapeuci i lekarze psychiatrzy.
WAŻNE TELEFONY ANTYDEPRESYJNE (bezpłatne):
Telefon Forum Przeciw Depresji tel. 22 594 91 00
Telefon zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym tel. 116 123
Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży tel. 116 111
ITAKA – Antydepresyjny telefon zaufania tel. 22 484 88 01
Linia wsparcia dla osób po stracie bliskich tel. 0 800 108 108
Telefoniczna Pierwsza Pomoc Psychologiczna tel. 22 425 98 48
Całodobowa infolinia dla dzieci, młodzieży, rodziców i nauczycieli tel. 800 080 222
Umów się na konsultację do psychoterapii – 533 156 333